چسب لکوپلاست

چسب لکوپلاست یا چسب «زینک اکساید» با نام پزشکی “Zinc Oxide Adhesive Plaster” یکی از پرکاربردترین چسب‌های بهداشتی برای پانسمان زخم است. معمولا نمونه چسب لکوپلاست را در جعبه کمک‌های اولیه دیده‌اید، چسب‌های محکمی که درون محفظه فلزی قرار داشته و شبیه به قرقره هستند.

چسب لکوپلاست حالت ارتجاعی و کشسانی نداشته و بافتی سفت و محکم دارد. این چسب دو لایه دارد که لایه سطحی و بیرونی آن از جنس پارچه ویسکوز یا کتان بوده  و سمتی که به پوست یا پانسمان می‌چسبد از جنس «اکسید روی» یا «لاتکس» است. به بیان ساده‌تر سمت چسبناک این محصول پزشکی پرکاربرد حاوی اکسید روی بوده که نوعی ترکیب غیر‌معدنی نامحلول در آب است و همین ویژگی باعث شده تا این چسب مقاومت بسیار زیادی به خصوص در مقابل اکسید کننده‌هایی مانند آتش، روان‌کننده‌ها و یا پمادهای مختلف داشته باشد.

این چسب به پوست اجازه تنفس داده و برخلاف حالت غیرکشسانی‌اش، انعطاف‌‌پذیری بالا و مقاومت زیادی دارد. برای استفاده از این چسب و ثابت کردن پانسمان، آنژیوکت یا فیکس کردن قسمتی از بدن و موارد مشابه نیازی به استفاده از قیچی ندارید، کافی است، به اندازه نیاز مقداری از چسب را با حرکتی سریع و رو به پایین در یک لحظه جدا کنید.

زینک اکساید چیست؟

مطمئنا تا به‌ حال نام پماد «زینک اکساید» را شنیده‌اید. همانطور که در ابتدا به آن اشاره کردیم، نام دیگر چسب لکوپلاست، «چسب زینک اکساید» است که دلیل آن، وجود اکسید روی در قسمت چسبناک آن است. زینک اکساید یا همان اکسید روی یک ترکیب غیر معدنی با فرمول شیمیایی (ZnO ) و غیر محلول در آب است که معمولا به صورت پودر سفیدی به عنوان افزودنی در ساخت محصولات مختلفی مانند رنگدانه‌ها، سرامیک، سیمان، مهر و موم ، لاستیک، شیشه و همین‌ طور لوازم پزشکی مانند چسب و پارچه‌های پانسمان اولیه و موارد مشابه استفاده می‌شود. جالب است بدانید نمونه‌های خوراکی اکسید روی حتی در تهیه برخی مواد غذایی نیز کاربرد دارند.

استفاده از اکسید روی به خصوص در ساخت محصولات پزشکی مانند: باند پانسمان یا چسب لکوپلاست باعث کمک به افزایش سرعت بهبودی پوست و کاهش التهاب و قرمزی محل آسیب دیده می‌شود.

موارد کاربرد چسب لکوپلاست :

اصولا برای جلوگیری از جابجایی یا هر نوع حرکت اضافی و ناخواسته مفاصل،رباط ها یا هر اندام آسیب دیده ی بدن، می توان از چسب لکوپلاست استفاده کرد. معمولا در فیزیوتراپی و یا انواع ورزش ها این چسب برای محدود کردن حرکت اعضای بدن کاربرد فراوان دارد. گاهی لازم است از حرکت عضو آسیب دیده جلوگیری شود تا آسیب بیشتری ایجاد نشود؛ و یا عضو آسیب پذیری مثل انگشتان و مچ دست و پا را می توان با استفاده از این چسب، از آسیب محافظت کرد. در عضوهایی از بدن نیز که گرفتگی عضلات امری معمول است، از این چسب استفاده می شود.

نحوه استفاده از چسب لکوپلاست :

تمیز بودن پوست، خشک بودن آن و عاری بودن از هر نوع ماده اضافی و مو قبل از استفاده از چسب لکوپلاست بسیار مهم است. اگر مویی بر روی پوست موجود باشد، به چسب لکوپلاست چسبیده و هنگام جدا کردن آن از پوست، کشیده شده و برای بیمار درد و ناراحتی ایجاد می کند. همچنین کرم ها، لوسیون ها و هرگونه روغن بر روی پوست، اجازه نمیدهد که چسب زینک اکساید به خوبی به پوست بچسبد. بنابراین پیش از کاربرد این چسب، حتما پوست را شسته و آن را تمیز و سپس خشک کنید و هرگونه موی موجود روی پوست را بزدایید. این چسب به راحتی با قیچی بریده می شود. حتی می توانید مثل کاغذ با دست ، اما با قدرت و سرعت بیشتر آن را پاره کنید. اغلب ورزشکاران به دلیل آسان بودن کاربرد و فواید چسب لکوپلاست، از آن استفاده می کنند.

دقت داشته باشید، چسب لکوپلاست به اندازه کافی محکم و سفت است، بنابراین برای جلوگیری از فشار اضافی به موضع و قطع شدن گردش خون در محل مورد نظر این چسب را زیاد محکم نبندید.

می‌توانید با استفاده از قیچی یا فشار رو به پایین دست، مقدار مورد نیازتان را از قرقره فلزی چسب لکوپلاست جدا کنید. برای راحتی استفاده چسب را بین دو دست گرفته و مثل پاره کردن کاغذ اما کمی سریع‌تر و با قدرت بیشتر این کار انجام دهید.

چسب لکوپلاست به راحتی و بسیار سریع روی پوست شما می‌چسبد، بهتر است این چسب را به صورت دورانی و قرقره مانند، دور محل مورد نظر استفاده نکنید، این کار باعث کاهش گردش خون در می‌شود. بهترین روش استفاده از چسب لکوپلاست، استفاده از آن به صورت تکه‌هایی است که هم‌پوشانی دارند.

 بهتر است به شیوه زیر عمل کنید:

• • مقداری از چسب را به اندازه موردنظر جدا کرده و یک لایه از آن را روی موضع بچسبانید، شروع و پایان هر نوار باید روی دیگری باشد.

  • به‌جای استفاده دورانی از یک نوار طولانی، چسب لکوپلاست را تکه‌تکه جدا کرده و طوری آن‌ها را در امتداد هم قرار دهید که هم‌پوشانی داشته باشد. به عبارت ساده، ابتدای چسب باید انتهای چسب دیگر باشد.

  • چسب را به خوبی روی محل مورد نظر مالش دهید تا به پوست بچسبد.

دما و تأثیر آن در افزایش کارایی چسب لکوپلاست :

یکی دیگر از مواردی که در هنگام استفاده از این چسب باید به آن دقت داشته باشید، تاثیر دما و حرارت در افزایش کارایی چسب لکوپلاست است. این چسب در محیط سرد مقداری سفت شده و قدرت چسبندگی آن کاهش می‌یابد، بنابراین بهتر است چسب را در محیط اتاق و دمای معمولی ( ۲۰ تا ۳۰ درجه) نگهداری کنید. از قرار دادن چسب در یخچال به منظور افزایش ماندگاری آن پرهیز کنید، این کار فقط قدرت چسبندگی آن را کاهش داده و باعث می‌شود نتوانید به سرعت و بدون قیچی مقدار مورد نظر خود را جدا کنید. بهتر است پیش از استفاده کمی چسب را بین دو دست خود مالش دهید یا آن را کنار بخاری قرار دهید، گرما باعث ایجاد اصطکاک و افزایش چسبندگی آن می‌شود. دقت داشته باشید حرارت زیاد نیز باعث از بین رفتن چسبندگی چسب لکوپلاست می‌شود.

حساسیت‌زایی :

برخی از افراد نسبت به این چسب حساسیت دارند. هرچند که موارد حساسیت به چسب لکوپلاست بسیار نادر است اما استفاده از آن برای عده‌ای باعث تحریک، خشکی یا حساسیت پوستی می‌شود. نمونه‌های ضدحساسیت یا فاقد لاتکس این چسب نیز وجود دارد، اما مهم‌ترین نکته در کاهش حساسیت پوستی به چسب لکوپلاست، توجه به مدت زمان استفاده از آن و تمیز کردن موضع مورد نظر است. اگر این چسب بیش از دو روز روی بدن بماند اغلب با حساسیت پوستی همراه است؛ بنابراین پانسمان خود را حتما تحت نظر پزشک‌تان تعویض کنید.